İtaat kelimesinin karşıtı olan ve isyan kökünden mastar ve isim olan mâsiyet, sözlükte “itaatten ayrılmak, söz dinlememek, çoğunluk tarafından onaylanan davranışlara uyum sağlamamak” anlamlarına gelmektedir. Terim anlamıyla ise, “Allah ve Resulü’nün koymuş olduğu emir ve yasaklara bile bile karşı çıkma, günahlara dalmadır.” Yahudilerin, Allah’ın lanetine uğramalarının bir nedeni de O’nun buyruklarına karşı gelip isyan etmektir. Kur’an, yüzleri dümdüz edilip enselerine çevrilmeden ya da cumartesi adamları gibi lanete uğramadan önce ehl-i kitaptan iman etmelerini istemektedir.
Bu hususta Âyette de ifade edildiği gibi(4/47) cumartesi yasağına uymayıp haddi aşarak Allah’ın emrine isyan eden İsrailoğullarının lanetlendiği ve Hz. Peygamber’e iman etmeyen Yahudilerin de başına aynı şeyin gelebileceği belirtilmektedir. Böylece bu mesaj Hz. Peygamber döneminde Medine’de yaşayan Yahudilere net bir şekilde verilmektedir.
Cumartesi gününün Yahudilerin yanında ayrı bir önemi bulunmaktadır. Tevrat’ta Allah’ın yeri ve gökleri altı günde yarattığı, sonra da yedinci günde (Cumartesi) istirahate çekildiği belirtilmektedir. Bu nedenle İsrailoğullarının da bu günde işe ara verip dinlenmelerini emrettiği haber verilmektedir. Buna mukabil İsrailoğullarına Cumartesi günü besin toplamak, ekip biçmek, odun toplamak, ateş yakmak, yemek pişirmek ve yük taşımak yasaklanmıştır. Kim onun kutsallığını bozarsa, kesinlikle öldürülmeli. O gün çalışan herkes halkının arasından atılmalı. Altı gün çalışılacak; ama yedinci gün Rab’be adanmış Şabat’tır, dinlenme günüdür. Şabat Günü çalışan herkes kesinlikle öldürülmelidir. İsrailliler, sonsuza dek sürecek bir antlaşma gereği olarak Şabat Günü'nü kuşaklar boyu kutlamaya özen gösterecekler.” Ancak onlar evlerde ateş yakarak, köle ve cariyelerini kullanarak, ölüm cezalarını Cumartesi gününde ifa ederek bu anlaşmaya karşı gelmişlerdir.
Tefsirler Cumartesi günü haddi aşanların, Hz. Davud zamanında Medine ile Şam arasında, deniz kenarında bulunan Eyle kasabasında olduklarını haber vermektedir. Buraya senenin bir ayında çokça balık geldiği, bu ayın dışında da özellikle Cumartesi günlerinin adeta balık akınına uğradığı beyan edilmektedir. Nitekim “Onlara, deniz kıyısında bulunan şehir halkının durumunu sor. Hani onlar cumartesi gününe saygısızlık gösterip haddi aşıyorlardı. Çünkü cumartesi tatili yaptıkları gün, balıklar meydana çıkarak akın akın onlara gelirdi, cumartesi tatili yapmadıkları gün de gelmezlerdi. İşte böylece biz, yoldan çıkmalarından dolayı onları imtihan ediyorduk.” âyeti de buna delalet etmektedir.
Allah, İsrailoğullarını Cumartesi günü ile imtihan etmiştir. Onlar için Cumartesi günü avlanmayı yasak kılmıştır. Cumartesi günleri balıklar onlara akın akın geliyor, onlar da balıklara bakıyordu. Bu durum onların nefis ve arzularına uymayı kolaylaştırdığı ve avlanma yasağını çiğnemelerine neden olduğundan onlar için bir imtihan vesilesi olmuştur. Onlar denizin yanında havuzlar yapmışlar, kanal ve arklarla denizdeki balıkları havuzlara çekmişlerdir. Cumartesi günü avlanmak haram olduğu için pazar günü onları yakalamışlardır. Bütün uyarılara rağmen bu yanlış davranışlarından vazgeçmemişlerdir. Nihayet Allah onları maymunlara dönüştürmüş (mesh) ve üç gün böyle yaşadıktan sonra da ölmüşlerdir.
Görüldüğü gibi İsrailoğulları’ndan haddi aşan bir grup Cumartesi gününde kendilerine nehyedilen avlanma yasağını deldikleri için, Allah’ın lanetine uğramakla yüz yüze kalmışlardır. Yine “İsrailoğullarından kâfir olanlar, Davud ve Meryem oğlu İsa diliyle lânetlenmişlerdir. Bunun sebebi, söz dinlememeleri ve sınırı aşmalarıdır.” âyeti de İsrailoğullarına peygamberler tarafından lanetlendiklerini unutmamalarını ve bu hususta Hz. Muhammed’e (s.a.s.) itaat edilmesinin gerekliliğini hatırlatmaktadır. Böylece Allah’ın koyduğu yasakları ihlal edip isyan eden İsrailoğulları Allah’ın lanetine uğramış ve aynı yanlışa düşmemeleri hususunda sonraki Yahudi kuşakları uyarılmıştır.
Bu yazı Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İslâmi İlimler Fakültesi, Tefsir Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Enver BAYRAM’ın Amasya İlahiyat Dergisi Aralık / 2020 de yayınlanan KUR’AN’DA YAHUDİLERE LANET EDİLME MESELESİ adlı makalesinden alıntılanmıştır.